ชีวิตครอบครัวเป็นแหล่งฝึกจิตตารมณ์แห่งความสัมพันธ์และการมีส่วนร่วมกับคนอื่น
43.  การฝึกจิตตารมณ์แห่งความสัมพันธ์และการมีส่วนร่วมกับคนอื่นนั้น  ควรจะเป็นลักษณะเฉพาะของการดำเนินชีวิตประจำวันในครอบครัวและการฝึกแบบนี้เป็นผลประโยชน์สำคัญขั้นพื้นฐานซึ่งในครอบครัวจะสามารถสร้างให้แก่สังคมได้
    ความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกผู้ดำเนินชีวิตร่วมกันในครอบครัว  มีแรงจูงใจและบรรทัดฐานคือ  “ความยินดีให้”  หรือพูดอีกนัยหนึ่งคือการเคารพและส่งเสริมศักดิ์ศรีความเป็นบุคคลของทุกคนและของแต่ละคน  ซึ่งศักดิ์ศรีนี้เป็นพื้นฐานเดียวแห่งคุณค่าของคน บรรทัดฐานดังกล่าวค่อยๆเสริมคุณค่าอีกหลายประการ  เช่น  การยอมรับกันด้วยจิตใจที่อบอุ่น  การพบปะเสวนากัน  การชอบพอกันโดยปราศจากความเห็นแก่ตัว  การรับใช้ซึ่งกันและกันด้วยใจเอื้อเฟื้อ  ตลอดจนความปรองดองกันที่แน่นแฟ้น
    การส่งเสริมความสัมพันธ์ที่แท้จริงและที่ลุถึงวุฒิภาวะระหว่างบุคคลในครอบครัวนั้น  ก็เป็นโอกาสแรกที่สำคัญยิ่งของการฝึกฝนชีวิตร่วมในสังคม  ทั้งเป็นแบบฉบับและเครื่องกระตุ้นให้เกิดความสนิทกันอย่างกว้างขวางในชุมชมด้วย  โดยมีการให้เกียรติแก่กัน  การมีใจเที่ยงธรรม  การเสวนาและความรักกันและกัน  เป็นลักษณะเด่นของความสนิทสนมเหล่านั้น
    ดังนั้น  ตามที่สมาชิกสมัชชาพระสังฆราชได้สังเกตมาแล้วว่าครอบครัวเป็นบ่อเกิดและเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิผลสูงในอันที่จะให้สังคมกอปรด้วยมนุษยธรรมมากขึ้น  และเสมือนว่ามีตราแสดงศักดิ์ศรีของความเป็นคนประทับไว้  ครอบครัวมีส่วนร่วมในการสร้างโลกด้วยวิธีที่ชาญฉลาดเป็นแบบเฉพาะของตน ตลอดจนพิทักษ์รักษาและมอบคุณธรรมกับ “ค่านิยม” ต่างๆ สืบไป สังคายนาวาติกัน  ครั้งที่  2  เคยกล่าวไว้ว่า  “ครอบครัวเป็นสถานที่ซึ่งคนหลายชั่วอายุคนมารวมกัน  ช่วยเหลือกันให้มีความปรีชาฉลาดยิ่งขึ้น  อีกทั้งช่วยหาทางให้สิทธิของบุคคลประสานเข้ากับความจำเป็นอื่นๆ ในชีวิตทางสังคม”
    สังคมปัจจุบันแทบจะลบล้างลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคลและกลายเป็นฝูงชนที่ไร้ชื่อ  เป็นสังคมที่ขาดมนุษยธรรมและลบล้างมนุษยธรรมออกจากมนุษย์  ทั้งนี้  เนื่องจากผลร้ายที่เกิดจากการ  “หลีกเลี่ยง”  ในรูปแบบต่างๆ เช่นการเมาสุรา  การติดยาเสพติด  แม้กระทั่งการก่อการร้าย  แต่ในแง่ตรงกันข้าม  ในยุคปัจจุบัน  ครอบครัวยังมีพลังมหาศาลที่จะถ่ายทอดพลังนี้  ซึ่งสามารถดึงมนุษย์ออกจากความมืดมัวของฝูงชนที่ไร้ชื่อ  และทำให้เขาสามารถสำนึกถึงศักดิ์ศรีความเป็นคนของตนได้  กับทำให้เขาเปี่ยมไปด้วยเกียรติของความเป็นมนุษย์อันสูงสุด  ครอบครัวยังเป็นผู้ช่วยมนุษย์ให้ตั้งตัวเป็นปึกแผ่นในสังคมโดยปกป้องเอกลักษณ์เฉพาะตัวของเขา