ความรู้สึก (Feelings)
มีการประมาณว่า ภูเขาน้ำแข็งที่เรามองเห็นนั้นเป็นเพียง 1 ใน 10 ส่วนของภูเขาน้ำแข็งทั้งลูก นั่นคือ 9 ใน 10 ส่วนของภูเขาน้ำแข็งนั้นจมอยู่ใต้น้ำ ทั้งยังมีการเปรียบเทียบการแสดงอารมณ์ของมนุษย์เราว่าก็คล้ายกับการโผล่ขึ้นมาของภูเขาน้ำแข็งนี้เอง แต่ก็มิได้หมายความว่า เราแสดงอารมณ์ออกมา 1 ใน 10 ของอารมณ์จริงที่มีต่อผู้อื่น เพียงบอกให้รู้ว่าเรามีสติพอที่จะแสดงอารมณ์ออกมาเพียงเล็กน้อย เราซ่อนส่วนสำคัญของอารมณ์ต่างๆ ของเราไว้ห่างจากความรับรู้ของผู้อื่นรวมทั้งตัวเราเองด้วยกลไกการป้องกันของจิตใต้สำนึกที่เรียกว่า การระงับอารมณ์ (Repression)
คนส่วนใหญ่ไม่ให้ความสำคัญกับการสัมผัสอารมณ์ต่างๆ ของตนเอง อันที่จริงสิ่งเหล่านี้บอกให้เรารู้ว่าเราอยู่ ณ จุดใด ทำให้เรารู้ถึงความต้องการของเราและสิ่งที่จำเป็นแก่เรา ทุกๆ การตอบสนองทางอารมณ์กำลังบอกเราถึงบางสิ่งเกี่ยวกับตัวเรา เรารู้ว่าเรามีอารมณ์เช่นใดในยามวิกฤตต่างๆ หรือในยามสนุกสนานรื่นเริง บางทีเราถูกชักนำให้รู้สึกว่า เราไม่ควรแสดงความรู้สึกของเรา แต่ความจริงในเรื่องนี้ก็คือ “ความรู้สึกต่างๆ เป็นตัวกระตุ้นในชีวิตเรา” เพราะฉะนั้น ถ้าเราไม่ควบคุมอารมณ์ของเรา อารมณ์ของเราก็จะควบคุมเรา และการควบคุมอารมณ์นี้เองเป็นเครื่องหมายของบุคคลที่มีวุฒิภาวะ
ขอให้เราได้ศึกษาหลักพื้นฐาน 3 ประการที่จำเป็นสำหรับความสำเร็จในการดำเนินชีวิตประจำวันอย่างเป็นสุขกับอารมณ์ต่างๆ ของเรา และได้รับประโยชน์จากสิ่งที่เราได้เรียนรู้จากอารมณ์นั้น ดังนี้
ก. การจำแนก (Identification)
เราต้องเริ่มต้นด้วยการพยายามจำแนกว่า เรากำลังรู้สึกอย่างไร – กลัว โกรธ เศร้า ฯลฯ จากนั้นก็พิจารณาดูอย่างชัดเจนว่า ความรู้สึกที่แท้จริงนั้นเป็นอย่างไร
ข. การยอมรับ (Acceptance)
เราต้องยอมรับว่าความรู้สึกนี้เป็นส่วนสำคัญของความเป็นมนุษย์คนหนึ่ง ก็คือ ตัวเรา ถ้าความรู้สึกนั้นทำให้เราไม่มีความสะดวกสบาย เรามักจะทำเป็นว่าความรู้สึกนี้ไม่ใช่ส่วนของเรา พระเจ้าประทานความรู้สึกแก่เรา เพื่อบอกสิ่งสำคัญเกี่ยวกับตัวเราและสังคมรอบตัวเรา และเพื่อทำให้เรามีความสุขและปรับตัวได้ดี
ค. การค้นพบ (Discovery)
ขั้นสุดท้ายเป็นการตอบคำถามต่อไปนี้ “ทำไมฉันจึงรู้สึกอย่างนี้ ฉันได้รับคำแนะนำให้จัดการกับความรู้สึกนั้นอย่างไร ฉันควรจัดการกับความรู้สึกนั้นโดยไม่ให้ขัดต่อมโนธรรมสำนึกของฉัน ความรู้สึกต่างๆ ของฉัน และจิตวิญญาณของฉันได้อย่างไร” การตอบคำถามเหล่านี้เป็นเรื่องยาก เราจำเป็นต้องมีความซื่อตรงและความยินดีอย่างมากที่จะยอมรับความจริงเกี่ยวกับตัวเราเอง เช่นเดียวกับที่ต้องมีความตั้งใจที่จะรับผิดชอบและตัดสินใจด้วยความมีสติในการจัดการความรู้สึกนี้
เมื่อเราทำเช่นนี้ ไม่ว่าจะมีอะไรมาทำให้เรายุ่งเหยิงจนถึงกับสูญเสีย เราก็ยังมีความสงบและมีความสุขที่ยิ่งใหญ่ได้